پیش گفتار: این بار به سراغ یک نان از کشور همسایه ارمنستان رفتیم… یک نان گرد و براق که هم برای مراسم و جشن ها، هم در روزهای عادی پخت می شود. اگر به ارمنستان سفر کردید و یک فروشنده خیابانی را دیدید که یک نان بزرگ گرد را بالا گرفته، روی نان طرح های پیچ خورده وجود دارد و رنگ قهوه ای درخشان نان، نشان از پخت حرفه ای آن می دهد، لازم نیست اسم نان را بپرسید … یک گاتا پیش روی شماست!
توصیه می کنم این نان را امتحان کنید، چرا که فقط ظاهر خوشمزه ای ندارد، یک لایه از کره، شکر و ادویه داخل نان مخفی شده که طعمش، شما را شگفت زده خواهد کرد. آموزشگاه مجازی سفره ایرانی با آموزش نان گاتا در این شگفتی همراه شما خواهد بود.
خبر خوب این که می توانید از طریق سایت سفره ایرانی به کتاب نانهای ارمنی دسترسی داشته باشید.
نان گاتا را با چه خصوصیاتی بشناسیم؟
گاتا یک شیرینی ارمنی تبار با طعم شیرینِ ملایم و پوسته ای لعاب دار و براق است. این شیرینی دو نوع دارد:
۱. ساده: شکل گرد و تخت دارد.
۲. تزئین شده: اگر گاتا برای عروسی و مجالس جشن پخت شده باشد روی را آن با خمیر یک طرح پیچیده و زیبا می زنند.
انواع مختلف گاتا در مناطق و شهرهای مختلف وجود دارد، اما دستورالعمل اصلی فقط شامل آرد، شکر، کره، تخم مرغ و اغلب ماست ارمنی معروف به ماتسونی (Matsoni) است. این شیرینی اختصاصا در ۲ فوریه روز کَندِلْمِز (Candlemas) یا جشن مسیحی ها برای تطهیر حضرت مریم، پخت می شود.
محبوب ترین نوع گاتا خوریز (Khoriz) است، یک شیرینی حاوی یک لایه پر از شکر، آرد و کره است. یک سنت جالب در مورد نان گاتا در روستای گغارد و توابع آن وجود دارد، یک سکه در قسمتی از خمیر این نان گرد و بزرگ قرار می دهند. بعد از پخت این نان را به قسمت های مختلف تقسیم می کنند هرکس که سکه در سهم نانش پیدا کند، آن را به نشانه ی خوش یمنی می گیرد.
مثل مایع خوش شانسی در کتاب های هری پاتر که هرکس نصیبش می شد شانس به او رو می کرد! نان و قصه، دو عنصر جدایی ناپذیر و بنیادین از زندگی انسان ها، کماکان در ارمنستان نفس می کشند.
هنر پخت نان در کشور های همسایه شباهت بسیاری با کشور عزیزمان ایران دارد.
نان از چه اهمیتی در ارمنستان برخوردار است؟
نان پایه و اساس تمام وعده های غذایی در ارمنستان است. حتی گفتن «بیایید غذا بخوریم»، به معنای «بیایید نان بخوریم» تفسیر می شود.
دو اصطلاح رایج ارمنی در مورد نان به شمایل زیر است:
به کسی که خوشرو و سفره دار است اصطلاحا می گویند « نان خور است».( معادل فارسی اش اصطلاح فلانی حلال خور است یا نان حلال می خورد، ترجمه می شود.)
به کسی که قدرنشناس است اصطلاحا می گویند: « قدر نان و نمک را نمی فهمد.»
حتما مشاهده کنید